Filtermateriaal

Mechanisch filtermateriaal

Filtermateriaal om zichtbaar vuil uit het water te halen

borstels
matten
zeef

Biologisch filtermateriaal

kaldnes
biochips

Bacteriën uit een flesje

Adviesgroep Koi en vijver - page under construction
Hier wordt nog aan gewerkt

Plantenfilter

Waterflow

Onder de waterflow wordt verstaan de circulatie(snelheid) van het water. In de meeste gevallen zorgt een pomp voor de circulatie. Water wordt rond gepompt door het filter om op die manier een goede waterkwaliteit te krijgen.

Waterflow in een Koivijver

Het water in onze vijvers ‘moet’ door een filter worden gepompt. Hierin worden dan alle giftige afvalstoffen uit het water gehaald. Het uiteindelijke doel is dat het water kwalitatief goed is. Dit wordt bereikt door een samenloop van verschillende factoren. Hoe is de werking van het filter? hoeveel water stroomt er door de filter? Hoeveel vissen zitten er in de vijver? En hoeveel voert wordt gegeven.

Het is onmogelijk om te zeggen dat als al het water vijverwater een keer per x uur door het filter is geweest, de circulatieflow van de vijver goed is. Wel kan je stellen dat als de waterkwaliteit goed is, de circulatieflow waarschijnlijk voldoende is.
Doorgaans is het wel van toepassing dat een hogere flow beter is. Het water wordt schoner als het vaker kort door het filter gaat dan soms langzaam door het filter stroomt.
Daarnaast is de kans kleiner voor dode hoeken in de vijver (daar waar het water stil staat) bij een hogere flow. Ook zal de bodem schoner worden gezogen bij een hogere flow.

Wet van Bernoulli

De wet van Bernoulli is een natuurkundige wet die het stromingsgedrag van vloeistoffen en gassen beschrijft en de drukveranderingen aan hoogte- en snelheidsveranderingen relateert. Hiermee is het mogelijk om uit te rekenen hoeveel weerstand water ondervindt bij de stroming door de buizen. Dus hoeveel moeite het de pomp kost om ons water rond te pompen.

Afbeelding behorende bij de Wet van Bernoulli, bron Wikipedia

Wij gaan in dit artikel niet verder in op de formules enzo die hierbij komen kijken. Dit hebben wij uitgezocht en verwerkt in ons invulformulier onderaan deze pagina.

Pompverlies door weerstand

De pomp heeft een bepaalde kracht om water rond te pompen. Bijvoorbeeld 100 liter per minuut. Dat wil echter niet zeggen dat er uit de pomp ook elke minuut 100 liter water komt. Deze capaciteit zal wel uit de pomp komen als je deze in het water hangt zonder buizen er aan.
Echter het kost de pomp een bepaalde kracht om water omhoog te brengen. Water ondervind weerstand als het door de buizen moet worden “geduwd”. Een knikbocht geeft bijvoorbeeld meer weerstand dan een getrokken bocht.

In onderstaand formulier kunt u ingeven welke materialen zijn/worden gebruikt bij het buizen systeem van uw vijver.


Voorbeeld: berekening waterweerstand

Als eerste moeten we uitrekenen hoeveel water er per seconde door de buizen gaat. Hiervoor gebruiken we het onderstaande formulier. Vul hierbij als eerste in hoeveel water uiteindelijk rond moet worden gepompt en welke diameter pijp wordt gebruikt.
Hier komt een bepaalde snelheid van het water uit. Als de snelheid hoger wordt dan 1,5 meter per seconde is het raadzaam de samenstelling aan te passen gezien dit teveel weerstand geeft / het teveel energie kost water op deze manier rond te pompen.

Daarna wordt opgeven wat de samenstelling is van het buizenstelsel. Hoeveel meter rechte pijp is gebruikt, hoeveel bochten enz. Als dit allemaal is ingegeven dan komt daar een totaal drukverlies in cm opvoerhoogte uit.

Voorbeeld grafiek van drukverlies bij waterpompen.
Deze kunt u meestal in de gegevens van de pomp vinden.

Al voorbeeld zouden we graag 16 m3 per uur rond willen pompen. Pomp B lijkt daar geschikt voor. Echter hebben we in het voorbeeld te maken met een buisdiameter van 75, 5 meter pijp, 3 90° knikken, een kogelkraan en een schuifkraan. Tot slot een UVlamp. Uit de berekening komt een verlies van 108 cm.
Kijken we dan opnieuw in de grafiek, dan zien we dat bij een opvoerhoogte van 1 meter pomp B “nog maar” 14m3 kan verpompen. Pomp C zal in dat geval beter zijn.

Luchtpomp

Een luchtpomp is onmisbaar in een vijver. Deze kan er voor zorgen dat de stroming in het water komt of wordt gebruikt voor het op peil houden van het zuurstof gehalte.

Op deze pagina bespreken we de volgende onderdelen:



Het doel van beluchten

Een Koi haalt niet op dezelfde manier als mensen adem. Maar een koi heeft natuurlijk wel zuurstof nodig. Hiervoor laat hij water langs de kieuwen stromen. De kieuwen zorgen ervoor dat bepaalde stoffen in het water opgenomen worden door de vis. Maar ook dat afvalstoffen worden afgegeven aan het water.
Dit werkt op een manier die ervoor zorgt dat er evenwicht is. Evenveel zuurstof in het bloed van de vis als in het water en evenveel ammoniak ik het water als in de vis.
De vis zet zuurstof om in ammoniak. Zolang wij er voor zorgen dat er voldoende zuurstof in het water is, kan de uitwisseling plaats vinden en de vis dus “ademen”.
Zolang ons filter er voor zorgt dat er (bijna) geen ammoniak in het water is, kan de vis zijn afval kwijt.

Wij moeten er dus voor zorgen dat er voldoende zuurstof in het water is. De meest gebruikte manier is beluchten met een luchtpomp.
Zuurstof opname in/door het water gebeurt aan de rand van het water met de lucht. Hoe meer rand er is, hoe meer uitwisseling zal plaatsvinden. Kleine luchtbellen en een bewegend oppervlakte is dus effectiever.

Zuurstofopname water
Zuurstof wordt door water opgenomen aan het oppervlakte met lucht. Het is daarom beter enige golven in het water te hebben en te beluchten met kleine luchtbellen.



Luchtpompen

Er zijn veel verschillende luchtpompen op de markt. Onze ervaring is dat je goed moet kijken waarvoor je de luchtpomp gaat gebruiken. Immers een luchtpomp voor het beluchten van een filter heeft andere eisen dan die voor een airlift. Een snelle zoektocht op Google naar “luchtpompen voor vijver” geeft 143.000 resultaten. Als je daar geen keuze uit kan maken….
Maar waar moet je dan op letten?

Google zoekresultaat luchtpomp (bron: Google)
Google zoekresultaat luchtpomp (bron: Google)

Prijs

Belangrijk is natuurlijk dat de gekozen pomp in je budget past. Maar goedkoop is vaak ook duurkoop. Waar je bij prijs op moet letten zijn eigenlijk 3 punten:
Aanschafprijs: Wat kost je gewenste pomp in verschillende winkels. Wil je hem bij je eigen dealer kopen of volstaat elke winkel van internet?
Energieverbruik: hoeveel energie verbruikt de gekozen pomp?
Kosten revisieset: Elke 2 jaar moet het membraan worden vervangen. De prijs van een revisieset loopt per merk nogal uit een. Dan mag de pomp wel langer mee gaan, maar al betaal je elke keer 50,- extra wordt het toch nog een dure grap.

Hoeveelheid lucht versus diepte

Als je een luchtsteen aan sluit op je luchtpomp en je laat die in de vijver zakken, dan zie je op een gegeven moment dat er minder / geen lucht meer uit komt. Dit komt door de kracht van de pomp. Hoe dieper de luchtuitlaat, hoe meer kracht (druk) het kost om te werken.
Zoek je een luchtpomp voor een airlift, dan is de diepte dus 1,7 meter. Maar daar hoeft verhoudingsgewijs maar weinig lucht naar toe.

Je filter is veel minder diep en hoeft daarom ook minder druk te leveren. Echter, als je in het filter met 10 luchtballen wilt werken, moet je pomp wel 50l/m lucht kunnen leveren.



Airlift

Een luchtbel die onder water vrij komt gaat omhoog. Onderweg naar boven wordt het water aan de kant geduwd en ontstaat een opwaartse stroming. Dit is het principe van de airlift.
Onderin een buis wordt lucht geblazen en in de weg naar boven neemt die lucht veel water mee.

“Vroeger” gebruikte waterpompen nog veel energie en konden ze aan en uit. Tegenwoordig zijn deze veel beter te regelen en ook veel zuiniger geworden. Een airlift kan bergen water verzetten met een 20L luchtpomp. Daarmee was de airlift een geweldige ontdekking waar veel mee kon worden bespaard.

Werking airlift

De uitvoer van een gravity gevoed filter stroomt in een dikke buis. Deze buis noemen we de collector. Hierin wordt het water verzameld wat door de airlift retour vijver moet.
In deze collector staat een buis (stijgbuis) die is aangesloten op de vijver. Onderin deze buis wordt lucht gepompt, waardoor het water uit de collector naar boven stroomt. De stijgbuis is aangesloten op de vijver en zo stroomt het water uit de collector de vijver in.

Schematische weergave airlift
Schematische weergave airlift



Met veel experimenteren is gebleken dat de stijdbuis een lengte van 1,7 meter het meeste rendement geeft. Dit is de afstand tussen het wateroppervlak (van de vijver) en de luchtkamer van de airlift.

De retour in de vijver moet zo’n 5 tot 10 cm onder water zitten.
Tussen de stijgbuis en de vijver horen nog 2 Tstukken te zitten die open zijn aan de bovenkant. Hier komt al het lucht uit wat onderin de airlift is gepompt. In het eerste Tstuk zal ook veel schuim komen. Een van de prettige bijwerkingen van een airlift is het feit dat deze ook werkt als eiwit afschuimer.

De airlift wordt ook wel eens een Belgische uitvinding genoemd. De Koivrienden.be hebben dan ook onwijs veel ervaring opgedaan met het bouwen van de airlift. Op youtube staan 2 duidelijke instructie video’s over het bouwen van de airlift.

 

logo koivrienden

Bekijk deel 1 van de airlift film van koivrienden.be op youtube

 
  Bekijk deel 2 van de airlift film van koivrienden.be op youtube  


Verschillende soorten luchtstenen

Zuurstof wordt door het water opgenomen aan de rand van de luchtbel. Hierdoor is het beter veel kleine luchtbellentjes te maken dan een grote. Dat is nu precies de functie van de luchtsteen. Doordat de lucht via de luchtsteen gaat krijgt het zuurstof beter de kans om zich met het water te vermengen.

Luchtstenen
Luchtstenen zijn in alle vormen en maten te koop. Belangrijk is dat de hoeveelheid lucht die door alle luchtstenen bij elkaar kan gaan, groter is dan de capaciteit van de luchtpomp

Het belang van de juiste luchtstenen wordt wel eens onderschat. Uiteindelijk bepaalt niet de luchtpomp de zuurstofafgifte aan het water maar hoeveel oppervlak lucht in aanraking komt met water.
Bij de aanschaf van luchstenen wordt de informatie verstrekt hoeveel lucht er door dat type steen kan per minuut. Zorg ervoor dat je capaciteit minimaal overeen komt met de afgifte van je pomp. Anders kan de pomp zijn lucht niet kwijt, wat nadelig is voor de levensduur van de pomp.



Revisieset monteren

Een goede luchtpomp heeft jaarlijks / om het jaar onderhoud nodig. Het membraan in de pomp maakt honderden bewegingen per minuut en gaat op den duur lekken. De pomp verliest dan zijn kracht.
Daarnaast komt het losgeraakte rubber in het systeem waardoor de pomp warm (heet) wordt.
Het vervangen van deze onderdelen is vrij simpel en bespreken wij in onderstaande tekst stap voor stap.

Revisie luchtpomp stap 1
Voor de revisie van een luchtpomp hebben we nodig: Revisieset, schroevendraaier plat, ringsleutel of dopsleutel, kwast. (optioneel vinylspray en vervangende boutjes)
Revisie luchtpomp stap 2
Draai aan de onderkant de 4 boutjes los. Gebruik hiervoor een ringsleutel of dopsleutel. Als de boutjes roestig zijn, adviseren wij deze te vervangen. Hierdoor voorkom je de volgende keer problemen. Deze boutjes hadden ook een inkeping voor een schroevendraaier. Gebruik toch liever een ringsleutel of dopsleutel. De schroevendraaier inkeping draai je vrij snel dol.
Revisie luchtpomp stap 3
Eenmaal open is het raadzaam eerst wat foto’s te maken zodat monteren straks weer makkelijk gaat. Veeg daarna het eerste vuil weg met een kwast.
Revisie luchtpomp stap 4
Demonteer de luchtkamer. Haal eerst de luchtslang los (gele pijl). Doe dit voorzichtig en spray eventueel wat vinylspray of siliconenspray op de luchtslang zodat deze soepel wordt. Daarna de 4 boutjes los draaien (witte pijlen). Wederom is het verstandig een ringsleutel of dopschroevendraaier te gebruiken.
Revisie luchtpomp stap 5
Als de kapjes van de luchtkamer (gele pijlen) los zijn, kan het boutje los van het membraan. Vaak zitten deze echt goed vast.
Revisie luchtpomp stap 6
Het membraan was hier helemaal los gescheurd van de montage ring. Verwijder alle onderdelen.
Revisie luchtpomp stap 7
Bij het loshalen van het membraan is soms een schroevendraaier nodig om wat te wrikken. Let op dat het onderdeel waar het membraan op vast zit (geel vierkant), een los onderdeel is wat door een magnetisch veld op zijn plaats wordt gehouden.
Revisie luchtpomp stap 8
Als alles los is, dan kunnen we de pomp grondig schoon maken.
Revisie luchtpomp stap 9
Als het losse onderdeel waar het membraan op vast zit weg wordt gehaald, kan je goed in het midden schoon borstelen. Zelf spray ik dan altijd de luchtslangen en het rubber rond de onder-plaat nog om uitdroging te voorkomen (gele pijlen).
Revisie luchtpomp stap 10
Het nieuwe membraan monteren. Controleer hoe het membraan in de luchtkamer hoort en hou de uitgang naar de luchtslang. Dan kan het membraan vast worden gezet. Meestal krijgt u bij de revisieset hier een nieuw borgmoertje voor. Let erop, dan de afgeronde kant aan de buitenkant komt.
Revisie luchtpomp stap 11
Dan kan de luchtkamer er weer op. Bij deze pomp waren de boutjes nog mooi en zijn niet vervangen. Roestige boutjes wel vervangen. Bij het monteren van de luchtslang zag ik dan een ring gescheurd was (gele pijl). Daarom heb ik hier nog een tie-wrap over gezet.
Revisie luchtpomp stap 12
Alles schoon en vast.
Revisie luchtpomp stap 13
Vaak zit aan de binnenkant van de behuizing ook nog vuil. Dit moet ook schoon worden gemaakt.
Revisie luchtpomp stap 14
Dan (indien aanwezig) het luchtfilter vervangen. Demonteer de filterkap en verwijder het rubber. Let hier ook op hoe deze vast zit, zodat monteren van de nieuwe duidelijk is.
Revisie luchtpomp stap 15
Alles schoon? Let bij het plaatsen van het rubber erop dat deze op dezelfde manier komt als de oude.
Revisie luchtpomp stap 16
Dan de moeren onderin weer vast zetten. Deze waren roestig dus zijn vervangen. Gebruik hierbij RVS moeren. Tot slot de rubber pootjes nog even sprayen.
Revisie luchtpomp stap 17
Na het monteren de pomp een paar minuutjes laten blazen. Zodat de eventuele spray die in het systeem gekomen is, niet in de vijver komt.

Meerkamerfilter

Een meerkamerfilter geleid het vuile water door een aantal kamers waarin filtermateriaal zit. Hierbij wordt het filtermateriaal steeds fijner, waardoor steeds kleiner vuil wordt tegen gehouden. Het filter vangt al het vuil en zal door onderhoud schoon moeten worden gemaakt.

Meerkamerfilter

Werking Meerkamerfilter:

Het water stroomt van kamer naar kamer door het filter. In sommige filters gaat dat in de eerste kamer van onder naar boven en de kamer ernaast weer van boven naar onder. Dus “op en neer” door de kamers. Maar soms zit er tussen de kamers een dubbele wand waardoor het water weer naar beneden loopt. Dan loopt al het water steeds van onder naar boven door het filter materiaal.

De opstelling kan zeer compact zijn, doordat alle kamers tegen elkaar staan. In elke kamer kan op een verschillende manier worden gefilterd, waardoor het water aan het eind van het filter weer schoon hoort te zijn.

In tegenstelling tot een trommelfilter, wordt er in een meerkamerfilter niets automatisch gedaan. Je zult dus zelf regelmatig moeten controleren of het filter vuil is en deze dan spoelen. Dat je dit niet in je nette kleding moet doen, kan ik uit ervaring vertellen. Ondanks dat de kamers onderin een aansluiting hebben om het vuile water te lozen, zat ik meestal onder de spetters drek als ik klaar was.

Voor en nadelen:

Positief Elke kamer kan zijn eigen filtermateriaal hebben, waardoor een hele diverse samenstelling te maken is.
Positief Een meerkamerfilter is relatief goedkoop en daarmee een veel gekozen methode.
Negatief Het filter vervuilt en moet regelmatig schoon worden gemaakt.
Negatief Schoonmaken is niet (lang) leuk en je zit zelf meestal ook onder.
Negatief De werking van het filter is evengoed als het onderhoud ervan. Bij een vuil filter zal deze niet werken en een bron van bacteriën worden.

Meerkamerfilter met vortex

Een vortex is eigenlijk niets anders als een voor filter of bezink-kamer.

Meerkamer filter met vortex

Werking Vortex:

Een vortex is meestal rond uitgevoerd waarin het water langzamer stroomt dan door de buis. Je kunt het het beste zien alsof de buis ineens veel dikker wordt. Het water krijgt meer ruimte en zal dus langzamer stromen. Hierdoor zakt het grove vuil al naar de boden.

Vaak wordt deze kamer ook gevuld met borstels. Hiermee is eigenlijk een extra kamer gemaakt. Dat werkt (meestal) beter dan alleen een bezink-kamer.

Voor en nadelen:

Positief Het maakt een extra kamer aan je meerkamerfilter, welke bedoeld is voor grove filtering.
Negatief Bij een hoge flow zal de werking minder zijn en wordt er meestal voor gekozen de vortex te vullen met borstels.

Trommelfilter

Een trommelfilter geleid het vuile water door een zeef. Hierbij zit het zeefdoek op een trommel die rond kan draaien, vergelijkbaar met een wasmachine. Is de zeef vuil, dan wordt deze met enkele drukspuitjes schoon gespoten, waarbij het vuile water uit het systeem loopt.

3D Tekening van een trommelfilter
3D weergave van een trommelfilter (zonder behuizing).

Werking Trommelfilter:

Continue meet het filter het waterniveau aan de “schone” kant van de trommel. Op een bepaald moment is het zeefdoek vervuild en zal deze minder water door laten. Hierdoor zakt het waterniveau aan de andere kant van de trommel. Zodra deze te laag is, dan zal de trommel een of meer rondjes draaien. Een drukpomp en een aantal sproeikoppen spuit het doek schoon. Het vuil loopt via een afvoergoot het filter uit.
Het is te adviseren deze afvoer in een bak te laten uitstromen waarna het overloopt in het riool. Direct op het riool aansluiten kan leiden tot verstopping. In het voorjaar kunnen we immers flinke proppen draad-alg uit het water gefilterd worden.

Het waterverbruik van de trommelfilter is gering door de hoge druk waarmee wordt gereinigd. Wel is het raadzaam om met een vlotterkraan de vijver steeds bij te vullen. Het water wat hiermee ververst wordt, kan als verwaarloosbaar worden beschouwd. Het is dan ook niet verstandig dit mee te tellen in de wekelijkse verversing. Echter is het afhankelijk van de instellingen of je de trommel al bij 1 cm hoogte verschil laat spoelen of bij 10 cm. Hoe kleiner het toegestane verschil, hoe vaker hij zal spoelen en dus hoe meer water er wordt verbruikt (ververst).

Het filterdoek om de trommel kan het vijverwater tot deeltjes van 70 micron (0,07 mm!) zeven. Doorgaans wordt 100 micron gebruikt. 120 of 160 zou ook kunnen.

Trommelfilter met in en uitvoer aan een kant

Voor en nadelen:

Positief De zeef maakt zichzelf schoon waardoor het filter daarmee zo goed als onderhoudsvrij is.
Positief De fijnmazigheid van 180 ~ 70 micron is ook een pluspunt. Hierdoor wordt (nagenoeg) alle vervuiling uit het water gehaald.
Positief Het gemak van de volautomatische werking, het lage onderhoud en de enorme doorstroomcapaciteit.
Negatief De hoge aanschafprijs.
Negatief De forse afmetingen van filter zorgt ervoor dat deze flinke ruimte in neemt.
Negatief Doordat elke spoelbeurt een klein beetje water wordt geloosd, zakt het vijverniveau. Hierdoor adviseren wij een kraan met vlotter aan te sluiten zodat het waterniveau op pijl blijft.

Combi filter

Een combifilter is een trommelfilter met een extra filterkamer voor een biologisch filter. Meestal wordt hier een bewegend bed in toegepast, maar alles is mogelijk.

Combifilter
Combifilter met twee kamers

Werking Combifilter:

Bij een combifilter heeft de maker eigenlijk een trommelfilter en een biologisch filter tegen elkaar aan gezet. De kamers zijn met elkaar verbonden zoals in een meerkamer filter. Hierbij is in de eerste kamer de trommel aangesloten en in de kamer(s) erna de bioloog.

Voor en nadelen:

Positief Alle voordelen van een trommelfilter zijn van toepassing.
Positief De bioloog staat tegen de trommel aan, waardoor veel ruimte wordt bespaard. Maar ook extra aansluitwerk / kranen / etc.
Negatief De ervaring leert dat vijvers met een combi filter langer nodig hebben om goed in biologisch evenwicht te komen. Er zijn voorbeelden waarbij het meer dan een jaar duurde voordat alle nitriet uit het water was.

Wat is het verschil tussen een bacterie en een virus.

Bacteriën

Bacteriën zijn eencellige organismen in grootte variërend van 0,5 tot 5 micrometer. Ze vermenigvuldigen zich d.m.v. celdeling. De snelheid waarmee dit gebeurd is afhankelijk van de temperatuur en het voedselaanbod.

Bacteriën in het algemeen

Met het blote oog zijn bacteriën niet waar te nemen. Hiervoor is een microscoop nodig en meestal een speciale kleuring. Bacteriën komen overal voor en hebben verschillende verschijningsvormen. Zo zijn er o.a. bolvormige, staafvormige, spiraalvormige en bewegende bacteriën. Zonder bacteriën zouden we als mens niet kunnen overleven. Denk hierbij bv. aan onze darmflora. Deze zorgt ervoor dat voedingsstoffen kunnen worden afgebroken waartoe we zelf niet in staat zijn.

Ook in het vijvermilieu komen vele soorten bacteriën voor. Zowel nuttige als schadelijke. Welke bacteriën aanwezig zijn heeft te maken met omgevingsfactoren die al of niet gunstig zijn voor een bepaald type bacterie. Onder gunstige omstandigheden kunnen bacteriën zich wel 1x per 20 minuten delen.

Bacteriën bij koi

Onze Koi zouden niet kunnen overleven zonder de bacteriën in ons filtersysteem. Denk hierbij aan de stikstofkringloop. Door de zogenaamde nitrificerende bacteriën waarin het voor Koi schadelijke ammoniak wordt omgezet naar het voor Koi onschadelijke nitraat. Een gezonde Koi zal geen probleem ondervinden met de ook aanwezige schadelijke bacteriën. Het afweermechanisme van de Koi zorgt ervoor dat schadelijke indringers worden opgeruimd. Evenals de aanwezige slijmhuid die antimicrobiële stoffen bevat.

Toch kunnen de schadelijke bacteriën in het vijvermilieu op een gegeven moment wel problemen veroorzaken. Veelal wordt dit veroorzaak door een verstoring van het vijverevenwicht. Denk hierbij onder andere aan het afsterven van de bacteriën in het filter. Dit komt bijvoorbeeld door medicijn gebruik met slechte waterkwaliteit als gevolg. Of het toevoegen van nieuwe vissen in de vijver waarbij nieuwe bacteriesoorten worden geïntroduceerd. Overbezetting kan leiden tot stress en dat zorgt op zijn beurt weer tot een verlaging van de weerstand bij Koi. Daardoor kunnen bacteriële (en/of andere) problemen de kop op steken.

Problemen met bacteriën

Haenen WBVR koi met gatenziekte Aer

Koi met gatenziekte door Aeromonas salmonicida atypisch. Dit geeft diepe wonden met een witte en een rode randzone. (foto door en met toestemming O. Haenen, WBVR Lelystad)

Plotseling ontstane wonden, bloedingen of een opgezette buik kunnen tekenen zijn van een bacterieel probleem. Het is zaak dan snel actie te ondernemen en professionele hulp in te schakelen. Een vroegtijdige diagnose kan veel schade voorkomen. Na het vaststellen van een bacterieel probleem kan gericht gehandeld worden. Vragen die beantwoord moeten worden zijn: wat is de oorzaak en welke behandeling dient uitgevoerd te worden? Soms kan het ontsmetten van de wond en het weghalen van de oorzaak al voldoende zijn. Soms dient vastgesteld te worden voor welke antibiotica de bacterie gevoelig is waarop dan gericht de bacterie kan worden bestreden.

Haenen WBVR Vis met Flavobacterien

Vis met een een Flavobacterium infectie. Dit geeft oppervlakkige, zich sterk uitbreidende huidinfecties. (foto door en met toestemming O. Haenen, WBVR Lelystad)

Hiervoor dient een monster te worden genomen van de wondrand. Dit monster wordt vervolgens opgestuurd naar een professioneel laboratorium voor analyse. Hier wordt vastgesteld welk type bacterie of bacteriën het probleem veroorzaken en voor welk antibioticum deze bacterie of bacteriën gevoelig zijn. Vervolgens kan dan gericht de behandeling worden ingezet. Lees hier meer over in Wanneer wordt antibiotica gebruikt als geneesmiddel bij Koi?

Sommige bacteriën die op onze koi voorkomen zijn ook schadelijk voor ons als mens. Zorg voor goede bescherming van de handen als de koi moet worden gevangen om te bekijken.

Gevaarlijke bacteriën voor vijvervissen (Koi):

Virus

Een virus is een deeltje dat eigenlijk niet tot de levende wezens behoort. Een virus bestaat uit een eiwit omhulsel (capside) waarin het erfelijk materiaal van het virus verpakt zit.

Virus in het algemeen

Een virus kan zich niet zelfstandig voortplanten. Het heeft hiervoor een (specifieke) gastheer nodig. In deze gastheer gebruikt het virus cellen van organen om zich te vermenigvuldigen. Het virus dringt een gastheer binnen en brengt zijn erfelijk materiaal in een cel. Met behulp van de systemen in deze cel en onder voor het virus gunstige omstandigheden vermenigvuldigt de cel het erfelijk materiaal en de overige onderdelen van het virus. Daarna worden de nieuwe virusdeeltjes samengesteld. Deze verlaten de cel van de gastheer waarbij deze cel meestal afsterft. De vrijgekomen virusdeeltjes kunnen vervolgens weer nieuwe cellen van dezelfde gastheer infecteren, of “op zoek gaan” naar een nieuwe gastheer.

Het virustype kan alleen in een gespecialiseerd laboratorium worden bepaald d.m.v. een zogenaamde PCR-test. Vaak kan al wel een voorspelling worden gedaan met welk virus men te maken heeft aan de hand van de ziekteverschijnselen die optreden.

Virus bij Koi

Er zijn geen medicijnen tegen Koi virussen beschikbaar. De vis zal zelf het virus via zijn afweersysteem moeten bestrijden.
In de viswereld zijn verschillende typen virussen bekend die duidelijke ziektebeelden veroorzaken. Neem bijvoorbeeld de bekende “knobbeltjesziekte” veroorzaakt door het virus Lymfocystis.
Verder natuurlijk het Spring Viremia of Carp Virus (SVC virus) ook wel Koi Sleepy Disease (KSD) genoemd. De naamgeving komt voort uit het typische sterke slaapgedrag dat de koi vertonen. Dit virus veroorzaakt voornamelijk in de lente sterfte onder karpers. Hierdoor wordt dit virus ook wel het lente viraemia virus genoemd. Dit virus is lid van de familie van de Rhabdovirussen.

KHV disease in koi by WBVR Haenen

Koi met KHV ziekte: ingevallen ogen, kieuwontsteking en vaak een losse slijmhuid zijn verschijnselen. (foto door en met toestemming O. Haenen, WBVR Lelystad)

Onder de visvirussen kunnen we nog een groep onderscheiden. Ze behoren tot de familie van de herpesviralen. Er zijn heel veel herpesvirussen bekend bij vissen. Deze leveren meestal geen enkel probleem op. Bij Koi kennen we onder andere de herpesvirussen type 1 (CyHV-1), beter bekend als het karperpokken virus en het herpesvirus type 3 (CyHV-3), beter bekend onder de noemer Koi Herpes Virus (KHV).

Karperpokken

Het karperpokken virus levert een duidelijk herkenbaar ziektebeeld op. Er zijn wasachtige witte plekken zichtbaar op de vissen. Deze plekken kunnen zich overal op het lichaam bevinden. Tot verliezen lijdt dit meestal niet. In sommige gevallen kan het een probleem zijn indien deze plekken zich in extreme mate of dicht bij de mond openbaren. Dit kan ertoe leiden dat de vis niet goed meer kan eten of de “ademende” oppervlakte van de huid wordt ingeperkt. Operatief ingrijpen kan dan noodzakelijk zijn. Meestal verdwijnen de plekken vanzelf in de zomer doordat de vis weerstand opbouwt tegen het virus. In de koudere perioden, als de weerstand van de vis weer afneemt, zie je dan soms dat de plekken weer verschijnen. Niet bij alle Koi zal dit virus zich openbaren. Veel Koi bezitten of verkrijgen een natuurlijke weerstand tegen dit virus, zij kunnen echter wel andere Koi besmetten. Dit geldt inmiddels ook voor het Koi Herpes Virus. Het karperpokken virus en het Koi Herpes Virus lijken genetisch sterk op elkaar, maar vertonen compleet andere ziektebeelden. Kenmerkend voor een KHV uitbraak zijn vaak ingevallen ogen. Vermagering, aangetaste slijmhuid en kieuwnecrose. Deze verschijnselen komen echter ook bij besmetting door het SVC virus voor.
Bij verdenking op een KHV uitbraak kan een vis getest worden bij het WBVR (Wageningen Bioveterinary research) in Lelystad. Hiervoor dient de vis naar Lelystad gebracht te worden. Daarnaast treden soms secundaire infecties op zoals bacteriële infecties en parasitaire problemen. Deze laatste secundaire infecties kunnen eventueel met antibiotica (bacterieel) en/of geneesmiddelen (parasitair) worden bestreden.
DUS:
Antibiotica werken niet tegen virussen !!!!!

Water: CO2-waarde

Gezond water is het belangrijkste van onze vijver. Immers hierin leven onze koi. Een vaak gehoord gezegde is: “Koi houden is water houden”. Daarmee wordt bedoeld dat als we onze vissen gezond willen houden, wij ervoor moeten zorgen dat er een gezonde leefomgeving is, dus kwalitatief goed water.  Koolstofdioxide (CO2)is hier een onderdeel van.

Wat is CO2 ?

Koolstofdioxide, ook kooldioxide of koolzuurgas genoemd, is een anorganische verbinding van koolstof en zuurstof, met als brutoformule CO2 In zuivere toestand is het een kleurloos en geurloos gas dat van nature in de aardatmosfeer voorkomt.
Koolstofdioxide wordt o.a. door bacteriën gebruikt om (in aantal) te groeien. (zie: Adviesgroep duikt dieper in de stikstofkringloop) Hierdoor is het dus een belangrijk kenmerk van de waterkwaliteit.

Deze waarde is niet met een druppelset te meten, maar op basis van de pH en KH te berekenen of op te zoeken in een tabel. In onderstaande tabel staat de COwaarde bij een KH tussen de 0,25 en 10 en een pH tussen de 6,0 en 9,0.

Adviesgroep Koi en vijver CO2 tabel

Zoek horizontaal de KH waarde en verticaal de pH waarde. Waar deze elkaar kruisen staat de CO2 waarde.

 

Welke waarde is gewenst in de vijver?

CO2 noodzakelijk bij Nitrificatie

Welke waarde voor de CO2 is nu ideaal voor een Koivijver?
Dat antwoord is moeilijk te geven. Het is niet zo eenvoudig als de NH3 of pH. Immers NH3 is giftig en wil je daarom niet in de vijver hebben. Koi voelen zich het prettigst bij een pH tussen de 7 en de 8, dus daar is ook eenvoudig een ideale waarde voor te bepalen.

Naarmate de hoeveelheid CO2 toeneemt in het water, wordt er een snellere nitrificering geconstateerd, welke op een gegeven moment zal stabiliseren. De ideale waarde zal dus op het punt liggen waar de nitrificering het snelste gaat. Daar beschikken de bacteriën dan over voldoende voedingstof om het snelst te kunnen anticiperen op veranderingen in de aangeboden hoeveelheid ammoniak (en nitriet).

Hoe kan de CO2 beïnvloed worden in onze vijver?

De verbranding van voedsel in het lichaam van de vissen in de vijver zal ervoor zorgen dat er CO2 in de vijver komt. De CO2 wordt net als andere afvalstoffen bij de kieuwen via diffusie uit het lichaam afgevoerd worden. Overdag onttrekken de (onderwater)planten COuit het water. Als in het donker de fotosynthese stopt, zal de verbranding door gaan en de planten dus in feiten CO2 produceren.
Tot slot heeft het beluchten van de vijver invloed op de CO2 waarde. Door het beluchten ontwasemen we dit gas uit de vijver. Beluchten brengt het water in beweging en haalt daarmee dus CO2 uit de vijver (gezien de concentratie in het water hoger zal zijn dan in de lucht). Maar het zorgt er ook voor dat er zuurstof wordt opgenomen door het water. Hierdoor kunnen wij, zeker bij warm weer, niet zomaar stoppen met beluchten.

In de tabel hierboven heeft u kunnen zien dat de CO2 waarde op te zoeken is op basis van de pH en KH. Er bestaat dus een direct verband tussen pH, KH en CO2. Dat wil dus zeggen dat als een van deze 3 verandert, de andere mee zullen veranderen, waarbij KH de meest stabiele is.

Minder beluchten zal ervoor zorgen dat er minder actief CO2 wordt afgevoerd uit de vijver en dat de pH op den duur iets hoger zal worden.

Verander op basis van dit artikel niet zomaar lukraak een van de factoren die invloed kunnen hebben op de totale kringloop van de vijver. Heeft u aanhoudend een ammoniak of nitriet probleem in uw vijver, overweeg dan wat minder te beluchten. Controleer regelmatig uw pH en KH waarde.

Ziet u dat deze veranderen en uit de tabel blijkt u hierdoor een hogere CO2 concentratie te hebben, dan zou het zomaar kunnen dat de concentratie ammoniak en of nitriet lager zal worden. In dat geval horen wij het graag (wilt u uw ervaring mailen naar info@adviesgroepkoienvijver.nl? bij voorbaat dank)

Ankerworm

Ankerworm (Lernaea cyprinacea)

De ankerworm is een uitwendige koi parasiet. Vanwege zijn omvang kan deze parasiet met een pincet worden verwijderd. Hij lijkt op een T vormig slijmerig sliertje.

Levenscyclus:  Bij de ankerworm hechten alleen de vrouwtjes zich aan de Koi. De eieren worden aan het eind van het lichaam gedragen. Na loskomen van de eieren kunnen er binnen 3 dagen weer nieuwe eieren zijn. De larven van de ankerworm zwemmen rond. Ondertussen zijn ze op zoek naar een nieuwe gastheer.

Categorie: Kreeftachtige

Ankerworm door microscoop

Ankerworm door microscoop

Symptomen: Kleine wormpjes (met oog zichtbaar). Ze steken tussen de schubben uit. De schub waar de worm onder zit zal gaan ontsteken. Waardoor op den duur een wond zal ontstaan. Deze wond zal door andere parasieten gebruikt. Hierdoor wordt de situatie steeds slechter.

Bijeffecten: Bacteriële infecties, schimmel, protozoa (Trichodina) door verminderde weerstand, wondjes en beschadigde of verlies van slijmhuid.

Hoe te herkennen: Met het blote oog als klein sliertje tussen de vinnen. Vooral onder de microscoop bij een vergroting van 40-100x goed zichtbaar.
Langwerpig met een haak / anker structuur aan de kop. Eierzakjes aan het eind.

Behandeling

Behandeling Ankerworm: Als je enkele exemplaren ziet, kan je die met een pincet verwijderen. Daarna de wondjes ontsmetten met Betadine. Zodra het er te veel zijn, zouden alle vissen tijdelijk uit de vijver moeten. Hierna de vijver een week bij 25-29 graden Celcius (of langer bij koudere temperaturen) leeg laten staan. Hierdoor zullen alle aanwezige ankerwormen sterven. Ondertussen moet je wel de zichtbare ankerwormen blijven verwijderen. Natuurlijk ook veel water verversen. Hierdoor voorkom je in de quarantaine bak een nieuw probleem.
De volwassen exemplaren zouden resistent zijn tegen behandeling. Maar de larven nog niet. Dus moet een behandeling gericht zijn op het doden van nieuwe wormen.

 

Medicatie: Let op! Tegen een aantal middelen is reeds resistentie gekregen. Hierdoor er een hogere dosering nodig is. Of je kan overgaan naar een andere werkzame stof! 

Tenslotte, raadpleeg voor het gebruik van medicatie altijd een specialist!
Er zijn veel kant en klare producten in de handel.

Medicatie: Difubenzuron

Adviesgroep Koi en vijver - PageFooter